Mii čujuhit gulahallamii mii mis lea leamašan dán áššis, maŋemus reivve leat mii sádden njukčamánu 18. beaivvi 2024. Sámediggeráđđi árvvoštalai ášši fas ođđasit juovlamánu 20. beaivvi 2023. Ođđa árvvoštallamis doalahii Sámediggeráđđi ahte ii áiggo addit geahčadeapmái dieđuid das ahte lea go soames čálihuvvon dahje dáhtton čálihuvvot Sámedikki jienastuslohkui. Maŋŋel go lea lohkan Sámediggeráđi ođđa árvvoštallama de áittardeaddji lea ain seamma oaivilis go maid lea čállán skábmamánu 23. beaivvi 2023 cealkámušas (SOM-2023-2552).

Ášši lea go journalista lea dáhtton beassat geahčadit Sámedikki jienastuslohkui čálihuvvama váiddaáššiid. Sámediggi, dás duohko Sámediggeráđđi, lei addán belohahkii geahčadeapmái dieđuid, ja lei čujuhan dasa ahte gokčojuvvon dieđut ledje “soapmása persovnnalaš diliid” birra ja ahte daidda lei hálddašanlága § 13 vuosttaš lađđasa nr.1, geahča almmolašvuođalága § 13, mielde jávohisvuođageatnegasvuohta. Earret eará eai addán geahčadeapmái sin namaid geat ledje čálihuvvon jienastuslohkui. Áittardeaddji lea gávnnahan ahte Sámedikki jienastuslohkui čálihuvvama váiddaášši dieđuide sáhttá leat jávohisvuođageatnegasvuohta “soapmása persovnnalaš diliid” dieđuid dihte vrd. hálddašanlága § 13 vuosttaš lađđasa nr.1. Sámediggeráđđi lea goitge maid válljen ahte eai atte geahčadeapmái dieđuid main áibbas čielgasit ii leat jávohisvuođageatnegasvuohta, ovdamearkka dihte galli olbmos váiddaáššiin lea sáhka ja movt váidagiid leat meannudan. Áittardeaddji lea maid gávnnahan ahte ii leat jávohisvuođageatnegasvuohta dieđuin mat biddjojit almmolaččat dárkkisteapmái, dies leat oassin sin namat geat leat jienastuslogus. Sámediggeráđđi lea maid boastut dulkon jávohisvuođageatnegasvuođa njuolggadusaid, ahte jávohisvuođageatnegasvuohta ii leat hehttehussan dieđuid geavaheapmái dalle go ii makkárge vuoigaduvvon beroštupmi dagat ahte daid ferte doalahit čiegusin, go leat juo dábálaččat oahppásat dahje dábálaččat olámuttos eará sajiin, geahča hálddašanlága § 13 a nr. 3.

Ášši lea go suohkandirektevrra virgáibidjámis váillui almmolaš ja siskkáldas almmuheapmi. Guovdageainnu suohkan ii almmuhan virggi, ja virgádii doaibmi suohkandirektevrra. Ággan dasa lohke leat earret eará hástaleaddji rekruterendilli ja erenoamáš dárbu oažžut sámi gelbbolašvuođa. Áittardeaddji oaivvildii ahte suohkan lei rihkkon láhkačálakeahtes kvalifikašuvdnaprinsihpa go almmolaččat ii almmuhan virggi. Eai lean hui erenoamáš dilálašvuođat mat sáhtáše leat ággan láhkačálakeahtes vuođuin spiehkastit almmuhangeatnegasvuođas. Áittardeaddji kommenterii ahte sámi gelbbolašvuođa lei sáhttit bidjat erenoamáš gáibádussan gelbbolašvuođagáibádusaide ja almmuhustekstii. Váilevaš siskkáldas almmuheapmi lei bargobiraslága § 14-1 rihkkun.